Otomotiv sektöründe uzunca bir süredir Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) tartışması yaşanıyor. Öyle ki, 2016 sonunda yapılan değişiklik ile, araçların vergisiz fiyatları da ÖTV hesabına dahil edildi.
Dolayısı ile, son 6 yıldır çeşitli nedenler ile fiyatı zamlanan otomobillerin ÖTV oranları da üst dilimlere geçiyor. Bu durum ise, tüketicinin otomobile gelen zamdan daha yüksek bir fiyat artışı ile karşı karşıya kalmasına yol açıyor.
ÖTV’de yaşanan bu çıkmaz, zaman zaman yapılan matrah artırımı ile telafi edilmeye çalışılıyor. Fakat, fiyatların yükselmesi ile ÖTV’de yapılan güncelleme bir zaman sonra güncelliğini yitirebiliyor.
Hatırlanacak olursa, Ocak 2022’de ÖTV’de bir güncelleme yapılmış ve birçok otomobilin vergi oranı alt dilimlere düşmüştü. Fakat, bu değişikliğin üzerinden çok geçmeden araç fiyatları artmış ve otomobillerin vergi oranı yeniden yükselmişti. Böylece, otomotiv sektörü yılın son çeyreğine yüzde 80 ÖTV diliminin altında kalan sadece 2 model ile girmişti.
En son 24 Kasım tarihinde yapılan matrah artırımı ise yüzde 53 oranında gerçekleşti. Bu değişiklik neticesinde onlarca otomobilin alt vergi dilimlerine girmesine ve bu modellerde fiyatların yüzde 20’ye yakın düşmesine rağmen, euro kurunda son dönemde yaşanan 1 liranın üstündeki artış, geçmişte olduğu gibi bu sefer de yapılan güncellemenin güncelliğini yitirebileceği beklentisine yol açtı.
Türkiye’de otomobillere uygulanan ÖTV’de son yıllarda yaşananların özetine bakıldığında, sistemin otomobil fiyatlarını bir geri iki ileri taşıyarak, adeta bir sarmal düzeninde ilerlediği görülüyor.
KADEMELİ KALDIRMA ÖNERİSİ
İşte bu noktada, eski adı Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD), yeni adı ise Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) olan ve Türkiye’de satış yapan otomobil markalarını temsil eden kurumdan dikkat çeken bir öneri geldi.
ODMD’nin hazırladığı kapsamlı planın en temel hedefi 2034’e kadar otomobillere uygulanan ÖTV’nin kademeli olarak sıfırlanması şeklinde açıklanabilir.
Bu uzun soluklu yol haritasına göre, otomobillere uygulanan yüzde 80’lik ÖTV oranı 2023’ten başlayarak her yıl 7-8 puan düşürülecek ve 2034 yılında ise ÖTV sıfırlanacak.
10 MADDEDE ÖTV’Yİ SIFIRLAYACAK PLAN
Otomotiv sektörünün stratejik yol haritası olarak da lanse edilen ODMD’nin planı ise, 10 temel başlık altında özetleniyor;
1- ÖTV oranlarında kademeli bir indirim senaryosunda, otomotiv pazarı 2034’e kadar 2.25 milyon adede kadar ulaşacak, sadece otomobil satışları ise 1.5 milyon adedin üzerine çıkacak
2- Pazarın gelişimi, Türkiye otomotiv sektörünün, dünyadaki yerini üst sıralara taşıyacak
3- Bin kişiye düşen otomobil sayısı 219 adetten Doğu Avrupa ortalaması olan 365 adedin üzerine çıkacak
4- Daha fazla marka/model üretimi mümkün olacak, otomotiv ihracatı 2 milyon adede ve 30 milyar dolar seviyelerinden 50 milyar dolara çıkacak
5- Türkiye Otomotiv Sanayi’nin 2 milyon adet olan üretim kapasitesinin 3 milyon adede çıkacak, tedarik sanayinin ekonomik ölçeklere ulaşması ve yatırımlarını artırabilmesi mümkün olacak
6- Türkiye’ye gelecek yeni üretim yatırımları ile beraber gerek yeni yan sanayi firmalarının ülkede yeni yatırımlar yapması gerekse mevcut yan sanayi firmalarının kapasite artırımı ile
beraber katma değeri yüksek teknolojik komponentlere yönelim artacak
7- Otomotiv ve paydaş sektörlere ait istihdam yüzde 50 seviyelerinde artarak 750 bin kişiye ulaşabilecek
8- ÖTV gelirlerindeki kaybın telafisi için, aracın yaptığı kilometre ile kirletici miktarına bağlı olarak vergi dağılımları düzenlenecek, MTV gelirleri 2034 yılına kadar toplam 15-20 milyar TL kadar
artacak
9- Türkiye’deki araç parkının yaş ortalaması ve verimsiz yakıt kullanımı düşecek. ikinci el araç ihracatı araç parkını gençleştirecek ve cari açığın kapanmasına olumlu etki yaratacak
10- Otomobil ve yan sanayi ihracatlarından yaratılacak dış ticaret fazlası ile yılda 10 milyar dolar daha cari açığın kapanmasına katkı sağlanacak
CARİ AÇIK VE VERGİ KAYBI NE OLACAK?
Kuşkusuz otomobile erişimi kolaylaştıracak bu plan, cari açık ve devletin vergi kaybı gibi konularda ise soru işaretlerini beraberinde getiriyor.
Bu noktada, ODMD Yönetim Kurulu Başkanı Ali Haydar Bozkurt’un açıklamalar önemli.
Bozkurt, hazırladıkları planın ithal otomobil satışlarını artırabileceğinin farkında olduklarını vurgulayarak, “Bu plan yeni yatırımlar çekilebildiği ölçüde cari açık meselesini de çözer. Bu çerçevede üretim yatırımları almak gibi teşviklerin de hazırlanması üzerine detaylar devreye girmeli. Çok çalıştık ama başka bir çıkış yolu bulamadık” dedi.
ÖTV’de yaşanacak vergi geliri kaybının söz konusu plan sayesinde telafi edilebileceğini de ifade eden Ali Haydar Bozkurt, araç satışlarının artmasına bağlı olarak Katma Değer Vergisi (KDV) ve Motorlu Taşıtlar Vergisi’nin (MTV) önemli oranda artacağına işaret etti.
SON YATIRIM 1990’LARDA YAPILDI
Türk otomotiv sanayisinde mevcut yatırımlardaki kapasite artışları ve teknolojik dönüşüm hamlelerini haricinde, doğrudan bir yabancı yatırım en son 1990’lı yıllarda hayata geçti.
ODMD, aradan geçen neredeyse 30 yılda yeni bir fabrika yatırımı yapılmamasını, mevcut ÖTV sisteminin iç pazar adetlerinin olması gereken seviyelere ulaşmasını engellemesine bağlıyor. Öte yandan, markaların yeni yatırımları için, ani vergi değişikliklerinin yarattığı belirsizlik ortamına da gelmek istemediği kaydediliyor.
Bu kapsamda, sınırlı iç pazara bağlı olarak yeni üretim yatırımlarının Türkiye’yi tercih etmediğinin üzerinde duruluyor.
İç pazarın büyümesinin önündeki en büyük engel ise, en başta özetlemeye çalıştığımız sistemden kaynaklanıyor. Buna göre, yürürlükteki ÖTV sistemi araç fiyatlarını markaların yaptığı zammın üstünde artırdığından, otomobile erişim gittikçe zorlaşıyor.
YENİ TEKNOLOJİLER SUNULAMIYOR
Ayrıca, mevcut ÖTV’nin emisyona göre değil, motor hacmine göre artması da, yüksek motor hacmine sahip fakat daha çevreci otomobillerin, eski teknolojiye sahip ve çevreyi daha çok kirleten otomobillerden daha pahalı olmasına yol açıyor.
ODMD, bu yüzden Türkiye’de birçok yeni teknolojiye sahip otomobilin satışa sunulamadığını vurguluyor.
Aldığımız bilgiye göre, ODMD’nin ‘ÖTV’yi sıfırlama planı’, bakanlık yetkililerine sunulmuş durumda. Yetkililerin incelemeye başladığı planının kabul görerek yürürlüğe alınıp alınmayacağını ise bekleyip göreceğiz.
