Birçok metal çeşidinin aşınmasını engellemek amacıyla bir kaplama malzemesi olarak da kullanılan kalay elementi, korozyona karşı dirençli olan yapısıyla da bilinmektedir. Hava ile temas ettiğinde de oksitlenmeye karşı durabilen bir element olan kalay elementi periyodik tabloda nerede yer alır? Kalayın sembolü nedir? İşte, tüm detaylar…
Kalay Simgesi Nedir?
Zayıf metaller olarak adlandırılan grubun bir elemanı olan kalay sembolü Sn’dir. Bu sembolün geldiği yer ise, Latince “stannum” kelimesidir. Latince bir kelime olan stannum, Orta Çağ boyunca kalay için kullanılan bir sözcük olmuştur.
Kalay Elementi Özellikleri
Konuyla ilgili araştırmalar yapan bilim insanları, Kalay elementin MÖ. 3000’lerden itibaren, özellikle Mezopotamya coğrafyasında kullanıldığını düşünmektedir. Kalay elementininin bu tarihten itibaren Mısır’da, İran’da, Kafkasya coğrafyasında ve Çin’de kullanılmış olduğu günümüze kadar ulaşan objelerden rahatlıkla anlaşılmaktadır. Yakın tarihe geldiğimizde ise kalay elementinin hayatın bir parçası olması 1800’lü yıllara dayanmaktadır. Bu tarihten itibaren hayatımıza giren teneke kutular, kalay ile kaplanmış çelikten imal edilerek kullanılmaya başlanmıştır.
Kalay elementinin fiziksel ve kimyasal özelliklerine gelecek olursak, bu elementin gümüş-beyaz bir renge sahip olduğunu söylemek doğru olacaktır. Isıtıldığında beyaz, soğutulduğunda ise tekrar gümüş rengini geri alan kalay, yumuşak ve kolay işlenebilir bir element olarak dikkat çekmektedir. Tel ya da levha haline getirilebilen, geri dönüştürülebilen bu element, aynı zamanda hava ile temas ettiğinde de oksitlenmeye karşı oldukça dirençlidir.
Yerkabuğunda da %0.001 oranında bulunan kalayın başlıca minerali kalay taşı adı da verilen kassiterit mineralidir. Bunun yanında frankit, stannit gibi mineraller de kalay elementi içermektedir ve dünya genelinde bulunan kalay rezervleri çoğunlukla alüvyal bölgelerde bulunmaktadır.
Ekonomik anlamda işlenebilir olan kalay rezervlerinin en çok bulunduğu ülkeler ise Çin, Avusturalya, Malezya, Endonezya ve Bolivya’dır. Dünyadaki toplam kalay rezervi 5 milyon ton olarak tahmin edilirken, Çin sahip olduğu 1.5 milyon tonluk kalay rezerviyle bu alanda birinci sıradadır.
Kalay elementi ile alakalı olarak bahsedilmesi gereken bir diğer önemli husus ise önemli bir zanaat olan kalaycılıktır mesleğidir. Kalaycılık; özellikle bakır tencerelerin üzerinin kalayla kaplanması işlemidir. Kalay elementinin kolayca oksitlenen ve korozyona uğrayan bir element olmaması sebebiyle bu işlem yapılmaktadır ve bu şekilde bakırın oksitlenerek insan sağlığını tehdit etmesi engellenmektedir.
Kalay alaşım ve bileşiklerinin kullanıldığı alanlar ise oldukça geniştir. Teneke kutular, araçların kaportaları, elektrikli ve elektronik aletler, diş macunu, sabun, boya, çaydanlık, tepsi, motor yatakları, araç radyatörleri, yağ ve hava filtreleri, ayna, pencere camları, süper iletken olan mıknatıslar, süs eşyaları ve seramikler bu elementin kullanıldığı ürünlerden bazılarıdır. Tüm bunlara ek olarak, her sene Amerika Birleşik Devletleri’nde düzenlenen Oscar ödüllerinde, kazanan kişilere takdim edilen heykelcik de %92 oranında kalay içermektedir.
Kalay Elementi Periyodik Tabloda Nerede Yer Alır?
Tarihi çok eskilere dayanan bir metal ve simgesi Sn olan kalay elementi; periyodik tablonun 5. periyodunun 14. grubunda yer almaktadır. Atom numarası 50 olan ve oda sıcaklığında katı halde bulunan kalay elementinin kaynama noktası 2586, erime noktası ise 232 santigrat derece olarak hesaplanmıştır.
